Vereniging Dorpsbelangen SchipborgInfrasoon geluid en windturbines
Grote windturbines produceren aanzienlijke hoeveelheden infrasoon geluid. Dit wordt veroorzaakt door luchtturbulenties rond de wieken. Hoeveel infrasoon geluid geproduceerd wordt hangt af van ondermeer de grootte van de windturbine, de windsterkte, de windverdeling over de wieken en luchtturbulenties veroorzaakt door windturbines in de omgeving. In de meeste gevallen ligt het geproduceerde infrasoon geluid, zeker op meer dan 400 meter afstand, beneden de gehoordrempel. Het staat echter niet vast of dergelijk niet-hoorbaar infrasoon geluid niet toch tot gezondheidsproblemen kan leiden.
Windturbines en gezondheidsklachten worden regelmatig met elkaar in verband gebracht. Dit 'windturbinesyndroom' zou vooral veroorzaakt worden door infrasoon geluid. Over het al dan niet bestaan van dit syndroom bestaat wetenschappelijk nog geen overeenstemming. Om er dan maar aan voorbij te gaan lijkt echter onverstandig. Een veelheid aan epidemiologische aanwijzingen over het bestaan ervan wijst eerder op de noodzaak tot het hanteren van het voorzorgprincipe: bij redelijke twijfel, ook bij nog onvoldoende wetenschappelijke gegevens, niet doen!
Effecten infrasoon geluid
Effecten van infrasoon geluid zijn vooral bekend uit wetenschappelijk onderzoek naar korte termijn blootstelling van vrijwilligers aan geluidsterkten boven de gehoordrempel van ruim 100 decibel. Onderzocht zijn onder meer effecten op gehoor, evenwichtsorgaan en bloedsomloop. Wetenschappelijk onderzoek naar lange termijn effecten van niet-hoorbaar infrasoon geluid lijkt nog niet te zijn verricht. Dit is des te opmerkelijker gezien de vele meldingen van over de hele wereld over effecten op de gezondheid bij lange termijn blootstellingen van omwonenden aan niet-hoorbaar infrasoon geluid van windturbineparken op minder dan 2.000 meter afstand.
Een oorzaak voor effecten van niet-hoorbaar infrasoon geluid zou kunnen zijn het meetrillen van (delen van) het lichaam. Vooral geluiden rond de 6 Hz, de eigen trilling van het lichaam, zijn in dit opzicht verdacht. Versterkt door dit meetrillen zou niet-hoorbaar infrasoon geluid dan toch nog tot hinderlijke effecten kunnen leiden. Een voorbeeld van wat meetrillen vermag is het in 1996 gaan slingeren van het wegdek van de pas gereed gekomen Erasmusbrug in Rotterdam, door het meetrillen met door de wind via de ophangkabels in de brug veroorzaakte trillingen. Op eenzelfde wijze kan infrasoon geluid ook ramen, deuren of zelfs hele huizen laten meetrillen. Bepaald geen pretje voor de bewoners ervan!
Alleen wetenschappelijk onderzoek naar lange termijn blootstelling zal eventuele effecten van niet-hoorbaar infrasoon geluid op de gezondheid werkelijk zichtbaar kunnen maken. De al jaren geldende uitspraak van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), dat er geen betrouwbaar bewijs is dat infrasoon geluid beneden de gehoordrempel kan leiden tot lichamelijke of psychologische effecten, onderstreept deze noodzaak. Er is toch immers ook nog geen betrouwbaar bewijs voor het omgekeerde?
Wettelijke geluidsnormen
Bij het inrichten van windturbineparken wordt benadrukt, dat de in Nederland vastgestelde normen voor geluid strikt gehandhaafd zullen worden. Geluidsoverlast zou dan tot een minimum beperkt blijven. De vraag is dan of dit zo is.
Landelijke geluidsnormen van windturbines staan in een op 1 januari 2011 in werking getreden 'Activiteitenbesluit', vallende onder de 'Wet milieubeheer'. Deze normen hebben betrekking op maximaal toelaatbare geluidsbelastingen door windturbines van hoorbaar geluid overdag en in de nacht. De wetgeving richt zich dus alleen op hoorbaar geluid. Voor niet-hoorbaar infrasoon geluid, infrasoon geluid beneden de hoge gehoordrempel, zijn in Nederland dus helemaal geen normen. In Denemarken gelden sinds 1 januari 2012 al wel normen voor niet-hoorbaar geluid tussen de 20 en 100 Hz. Maar ook daar ontbreken dus nog normen voor niet-hoorbaar infrasoon geluid!
Beperking geluidshinder windturbines
Beperking van de geluidshinder door windturbines zou kunnen door technische maatregelen, die de hoeveelheid geproduceerd geluid verminderen. Voor infrasoon geluid, in hoofdzaak veroorzaakt door luchtturbulenties rond de wieken, lijken de mogelijkheden daartoe beperkt. Wel kan door een goede opstelling de onderlinge hinder van windturbines in windparken zo klein mogelijk worden gehouden. Ook het overbrengen van geluidstrillingen via de mast naar de grond lijkt in principe door technische maatregelen te beperken.
De belangrijkste mogelijkheid tot het beperken van de geluidshinder door windturbines is het vaststellen en handhaven van een voldoende afstand tussen windturbines en plaatsen waar geluidshinder kan optreden. Verschillende landen binnen de EU hanteren hiervoor, afhankelijk van de wens om voldoende ruimte voor de windparken te scheppen, verschillende afstanden. In Frankrijk bijvoorbeeld is de minimale afstand tot woonhuizen 1.500 meter, in Denemarken 2.000 meter, terwijl in Engeland, afhankelijk van de hoogte van de windturbines, afstanden van 1.500 tot 3.000 meter worden gehanteerd. Omdat infrasoon geluid vrijwel niet door de lucht wordt gedempt, is de enige manier om de blootstelling eraan te verminderen de afstand tot de bron zo groot mogelijk te maken. Twee keer zover weg kan de blootstelling met een factor vier verminderen, drie keer zo ver weg met een factor negen.
Beperking van de geluidshinder door het plaatsen van geluidsbarrières is zinloos. Infrasoon geluid trekt zich van geluidsisolatie niets aan. Sterker nog, door het laag achtergrond geluidsniveau in een goed geluidsgeïsoleerd huis, krijgt hinder door infrasoon geluid, mede door het meetrillen van kranten, lampen of kamerplanten terwijl je niets hoort, er nog een extra spookachtig karakter bij!
Windturbineparken op land
Bij de beoordeling van de geluidsrisico’s door de inrichting van windturbineparken op land zegt de overheid in Nederland zich te baseren op de bestaande wet- en regelgeving over geluidshinder. Voor infrasoon geluid beneden de gehoordrempel is dit echter niet meer dan een slag in de lucht. In Nederland bestaan daarvoor nog helemaal geen normen. Daar geen rekening mee houden levert grote risico's op, en niet alleen voor omwonenden. Bij het in Europees verband later alsnog van kracht worden van dergelijke normen, dreigen onherroepelijk risico's van schadeclaims voor het gedwongen geheel of gedeeltelijk stilleggen van inmiddels al ingerichte windturbineparken!
Paul Hagel