Vereniging Dorpsbelangen SchipborgWanneer is Aa en Hunze CO2-neutraal?
Met de kennis van vandaag lijkt het voor de gemeente Aa en Hunze onmogelijk om voor 2050 CO2-neutraal te zijn. Mogelijk lijkt wel een jaarlijkse vermindering van het energieverbruik met ongeveer 2%. Dit zou dan in 2050 moeten leiden tot een vermindering van het huidige energieverbruik met 50%. Om een CO2-neutraal gemeente te zijn, moet die resterende 50% dan wel afkomstig zijn van duurzame bronnen. Om dit in 2050 te kunnen bereiken is er voor gekozen de netto CO2-uitstoot in 2025 al terug te brengen tot 50% van de huidige uitstoot. Gezien de zeer beperkte invloed van de gemeente op het verkeer, blijft de hierop betrekking hebbende CO2-uitstoot buiten deze doelstelling. Het beleid is dus in hoofdzaak gericht op het verduurzamen van het gas- en elektraverbruik in de gemeente.
Uitgangssituatie.
In 2010 bedroeg het totale energieverbruik in de gemeente Aa en Hunze 595 miljoen kWh (kWh = kilowattuur). Hiervan kwam 290 miljoen kWh uit gas, 95 miljoen kWh uit elektra en werd 210 miljoen kWh verbruikt door het verkeer. Wordt het verkeer buiten beschouwing gelaten, dan gaat het om 290 miljoen kWh uit gas (waarvan ongeveer 165 miljoen kWh voor huishoudelijk verbruik) en 95 miljoen kWh uit elektra (waarvan ongeveer 40 miljoen kWh voor huishoudelijk verbruik).
In de afgelopen decennia steeg het energieverbruik in de gemeente Aa en Hunze trendmatig met ongeveer 1,5% per jaar. Om het energieverbruik uit gas en elektra jaarlijks met 2% te verminderen, zal dus ook deze trendmatige stijging moeten worden omgebogen.
De in 2010 met het totale energieverbruik in de gemeente Aa en Hunze verbonden CO2-uitstoot bedroeg 168 kiloton (=duizend ton), 59 kiloton uit gas, 55 kiloton uit elektra en 54 kiloton uit verkeer. Het terugbrengen van de netto CO2-uitstoot in 2025 tot 50% van de CO2-uitstoot in 2010 betekent dus dat, het verkeer buiten beschouwing latend, de CO2-uitworp zal moeten worden teruggebracht van 114 kiloton in 2010 tot netto 57 kiloton in 2025.
Energiebesparing
Voor energiebesparing op warmte (gas) en elektra zijn er, los van de bevolkingskrimp en efficiency verbeteringen, vooral in de bebouwde omgeving, zoals woningen, winkels en bedrijven, mogelijkheden. Met goede warmte-isolatie kan daar, vooral in oudere gebouwen, nog veel warmteverlies worden voorkomen. Vooral in grotere gebouwen is energiebesparing ook mogelijk door met warmte-koude opslag (WKO) grondwater te gebruiken als buffer voor de opslag van overtollige warmte in de zomer en verwarming in de winter. Besparing op elektra is mogelijk door energiezuiniger apparaten te gebruiken en door een verbeterde elektronische afstemming tussen elektrische apparatuur in woningen en de woonomgeving. Uiteindelijk zou door alle energiebesparing, bevolkingskrimp en efficiency verbeteringen tezamen het totale energieverbruik in de gemeente Aa en Hunze uit gas en elektra van 385 miljoen kWh in 2010 moeten zijn teruggebracht tot rond 190 miljoen kWh in 2050.
Duurzame energie
Het aandeel duurzame energie in het energieverbruik van de gemeente Aa en Hunze zal snel moeten groeien om in 2050 het einddoel te bereiken, waarin duurzame energie volledig in de energievraag kan voorzien en de netto CO2-uitworp op nul uitkomt.
Een duurzaam alternatief voor aardgas biedt de inzet van biomassa. In Drenthe is potentieel veel biomassa beschikbaar, bijvoorbeeld als reststroom uit de agrarische sector en uit het natuur en landschapsbeheer. Hiermee kan via vergisting biogas worden verkregen, na onttrekking van kooldioxide op te werken tot 'groen gas', dat in het bestaande aardgasnetwerk kan worden geïnjecteerd. Voorjaar 2012 wordt in Wijster bijvoorbeeld een biovergister operationeel, waarmee 56.000 ton organisch materiaal uit huishoudelijk afval jaarlijks 5 miljoen m3 groen gas oplevert. Dit komt overeen met 44 miljoen kWh, ongeveer 25% van het huidige huishoudelijke aardgasverbruik in de gemeente Aa en Hunze.
Het huidige elektraverbruik van de gemeente van 95 miljoen kWh in 2010 zou, bij een ingeschatte productiefactor van 20%, duurzaam opgewekt kunnen worden door een opgesteld windenergievermogen van 54 MW (Megawatt = duizend kW). Het zou dan gaan om 18 windmolens van 3 MW, of 9 windmolens van 6 MW. Op de daken van gemeentelijke gebouwen, sportlocaties, scholen en zorginstellingen kan 11.600 m2 aan zonnepanelen kunnen worden geplaatst, goed voor 0,46 miljoen kWh elektra per jaar. Met 1 miljoen m2 (100 hectare) aan zonnepanelen zou het hele jaarlijkse huishoudelijke elektraverbruik van 40 miljoen kWh in de gemeente kunen worden geleverd. Dit alles uiteraard los van het feit, dat de wind niet altijd waait en de zon niet altijd (even krachtig) schijnt. Maar wellicht dat in de toekomst opslag van tijdelijke overschotten aan wind- en/of zonenergie in de vorm van bodemwarmte (een variant op de geothermie) extra mogelijkheden kan gaan bieden.
Toekomstperspectief
Het verkrijgen van een schone, betrouwbare en betaalbare energievoorziening zal zorgvuldig moeten worden ingepast in de Strategische Toekomstvisie en de Duurzaamheidvisie van de gemeente Aa en Hunze. Voortdurend zal gezocht moeten worden naar mogelijkheden om de energievoorziening te verduurzamen, passend binnen de kernkwaliteiten en waarden van de gemeente. Het waarmaken van de aangegeven ambities vraagt verder om een gedegen aanpak, waarbij zeker niet alles in één keer kan. Begonnen zal moeten worden met het verkennen van de meest kansrijke mogelijkheden. Daarbij gaat het ook om het bevorderen van economische ontwikkelingen en het betrekken van zoveel mogelijk partijen bij de uitvoering ervan.
Paul Hagel